Văn hóa uống trà của người Việt đã có từ rất lâu đời. Trải qua nhiều giai đoạn biến cố của lịch sử và sự thay đổi của nền văn hóa qua các triều đại, đến nay, trà vẫn mang vẻ đẹp riêng của nó. Văn hóa uống trà vừa phản ánh được lịch sử hùng vĩ của cha ông vừa cởi mở giao thoa của cuộc sống hiện đại. Hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu về văn hóa uống trà của người Việt xưa và nay qua bài viết dưới đây nhé!
Contents
Nguồn gốc của trà
Nguồn gốc của trà có thể tìm được thấy khoảng hơn 4.000 năm ở Trung Hoa. Và câu chuyện về huyền sử của trà mang đậm dáng vẻ thần thoại. Tương truyền vua Thần nông khi tuần thú phương Nam, vô tình uống được một thứ lá cây rơi trong nồi nước đang sôi làm cho tinh thần sảng khoái phấn chấn nên ông gọi đó là “chè.”
Ở một nguồn khác, có một người thành thạo về y khoa đã khám phá ra chè là một loại thảo dược vào năm 2737 trước công nguyên khi có vài chiếc lá cây rơi vào ấm nước đang đun sôi của ông. Sau khi uống thử, ông đã phát hiện mình có một năng lực kỳ diệu. Ngay lập tức ông xếp cây chè vào danh sách các loại thảo dược.
Văn hóa uống trà của người Việt xưa và nay
Đọc thêm về: văn hóa uống trà của người Trung Quốc
Người Việt xưa thường dùng trà nguyên thủy (trà mộc chưa được ướp với nhiều nguyên liệu khác nhau). Sau đó ướp thêm hương thành trà sen, trà hương lài, trà bạch ngọc (ướp hương từ năm loại hoa màu trắng: nhài, cúc trắng, bông bạch, mộc và ngọc lan); trà mật ong, trà long nhãn, trà nhân sâm… Mỗi loại trà làm nên một hương vị khác nhau, trong đó trà sen là thứ trà quý nhất vì ngày xưa trà này chỉ dành cho bậc vua chúa thưởng thức.
Người Việt Nam thưởng trà theo cách độc ẩm (một mình), đối ẩm (hai người), hay quần ẩm (nhiều người) để thể hiện văn hóa thuần chất của mình. Bên cạnh đó vẫn còn có những tiêu chuẩn về chất lượng cũng như vị thế của việc thưởng trà.
Nước dùng pha trà thường phải là thứ nước mưa được hứng giữa trời hay từ các suối nguồn tự nhiên. Đặc biệt, cầu kỳ hơn nữa người ta sẽ dùng thứ sương đọng trên lá sen vào buổi sớm mai để làm nước pha trà.
Cách đun nước cũng phải phải đảm bảo giữ được độ thanh tĩnh và không làm ảnh hưởng đến hương vị của trà (người Việt gọi là “nhất thủy,” “nhì trà”) tức là việc dùng trà mộc hay trà hương.
Chuẩn mực chọn trà ngon của người Việt
Xem thêm: 4 danh nhân văn hóa thế giới của Việt Nam
Những người có thú đam mê uống trà ngày nay đã đề ra 5 chuẩn mực về cách chọn trà ngon như sau: sắc-thanh-khi-vị-thần. Đặc biệt với những người sành trà thì trà mộc móc câu (cánh trà sao quăn lại giống hình móc câu) là loại trà quý nhất.
“Tam bôi, tứ bình” (bình và ấm trà) đó chính là bộ đồ pha và uống trà có ấm và 4 chén quân, một chén tống để chuyên trà. Chén quân thường là loại chén hạt mít (mắt trâu), bình cũng có bình chuyên, bình tống, tùy theo lối uống “độc ẩm, song ẩm, tứ ẩm hay quần ẩm” để chọn loại bình tương ứng.
Với bạn trà “ngũ quần anh,” tức tìm “bạn trà” đôi khi khó hơn tìm “bạn rượu.” Vì bạn trà là người bạn tri âm, cùng nhau thưởng trà, ngâm thơ, bộc bạch nỗi niềm hay bàn chuyện gia đình, xã hội nhân tình thế thái để cảm nhận trong trà có cả trời đất, cỏ cây.
Người thưởng trà sành điệu là người chọn thời điểm uống trà vào lúc mờ sáng (khoảng 4-5 giờ sáng) khi thời khắc âm dương giao hòa, đêm qua – ngày tới). Khi uống trà thời khắc giao hòa này, sẽ có lợi cho sức khỏe và tâm hồn, hướng người thưởng trà tới những điều tốt đẹp.
Không gian thưởng trà đòi hỏi phải rộng để tận hưởng được hết sự tinh túy của trà. Không gian thưởng trà thường mang hơi hướng của văn hóa thiền. Đây là không gian thanh tịnh, thuần khiết, tao nhã. Chính vì thế, không gian lý tưởng nhất là khung cảnh thiên nhiên đẹp, yên tĩnh, bên trong có tranh ảnh, thư pháp, góc đọc sách hoặc bàn cờ.
Trải qua nhiều thăng trầm lịch sử cũng như thay đổi về văn hóa, văn hóa trà Việt đã được người đời tổng kết vừa có nét cầu kỳ, vừa mang tính dân dã.
Trên đây là toàn bộ thông tin chi tiết về văn hóa uống trà của người Việt xưa và nay. Qua bài viết, chúng ta thấy được vai trò ý nghĩa của trà trong văn hóa đời sống sinh hoạt của những con người chân chất. Văn hoá uống trà của người Việt không chỉ là truyền thống tốt đẹp của ông cha ta ngày xưa mà cho đến tận ngày nay trà vẫn luôn giữ vững được ý nghĩa như ban đầu.
