Dân tộc Chứt là một trong những dân tộc ít người tại Việt Nam, chủ yếu sinh sống tại tỉnh Hà Tĩnh đặc biệt là ở các huyện miền núi như Hương Khê và Vũ Quang. Bài viết này sẽ giúp bạn đọc hiểu thêm về những nét văn hóa truyền thống của dân tộc Chứt ở Hà Tĩnh.
Contents
Đặc điểm và văn hóa của dân tộc Chứt
Dân tộc Chứt còn gọi là các nhóm Mày, Rục, A Rem, Sách và Mã Liềng, là một dân tộc thiểu số tại Việt Nam. Hiện nay người Chứt là một trong những tộc người có số lượng khá ít ỏi ở bản Rào Tre, xã Hương Liên (Hương Khê, Hà Tĩnh).
Ngôn ngữ dân tộc Chứt
Ngôn ngữ của dân tộc Chứt thuộc ngữ hệ Việt – Mường (ngữ hệ Nam Á), có nhiều nét tương đồng với tiếng Việt cổ. Mỗi nhóm ngôn ngữ của dân tộc Chứt có sự đa dạng giữa các nhóm người Chứt như Rục, Mày, A Rem, Sách và Mã Liềng đều sử dụng tiếng nói chung với nhiều từ ngữ và cấu trúc ngữ pháp tương tự nhau.
Người Chứt có ngôn ngữ riêng, tuy nhiên do ảnh hưởng từ quá trình giao lưu văn hóa nhiều năm nay, nhiều người Chứt đặc biệt là lớp trẻ, đã dần chuyển sang sử dụng tiếng Việt dẫn đến sự mai một dần của ngôn ngữ Chứt truyền thống. Một số chương trình bảo tồn ngôn ngữ và văn hóa của các nhóm dân tộc thiểu số tại Hà Tĩnh đã triển khai nhằm khuyến khích người Chứt duy trì và phát triển ngôn ngữ mẹ đẻ để bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc.
Xem thêm: Dân tộc ít người nhất Việt Nam là dân tộc nào?
Đời sống sinh hoạt
Đời sống sinh hoạt của người Chứt gắn liền với thiên nhiên, đời sống của người Chứt đã có nhiều thay đổi, chuyển từ lối sống du canh, du cư sang định cư lâu dài. Người Chứt chủ yếu sinh sống bằng nghề nông, có lối sống giản dị với nhiều phong tục truyền thống độc đáo. Họ trồng lúa, ngô, chăn nuôi gia súc, khai thác các sản phẩm tự nhiên từ rừng như mật ong, măng rừng cùng các loại cây thuốc quý.
Nơi ở trước đây, người Chứt sống ở là các hang đá hoặc các lều tạm giữa rừng núi, những vùng rừng sâu nhưng hiện nay được sự hỗ trợ của chính quyền họ đã dời về định cư ở khu tái định cư, xây nhà sàn đơn giản để sinh sống.
Trước kia, người Chứt chủ yếu dựa vào săn bắn, hái lượm và đánh bắt cá, thú rừng, rau rừng, măng rừng để làm nguồn thực phẩm chính nhưng ngày nay người Chứt đã chuyển sang canh tác nông nghiệp và chăn nuôi gia súc, gia cầm. Họ đã biết trồng lúa nước, ngô, sắn, hoa màu để sinh sống.
Phong tục và tín ngưỡng
Người Chứt có các tín ngưỡng mang tính chất đa thần chủ yếu là thờ cúng tổ tiên và tin vào các thế lực siêu nhiên trong tự nhiên như thần rừng, thần suối. Một số nhóm Chứt còn có các phong tục đặc biệt, như đặt tên con theo sự kiện hoặc vật dụng để tránh xui xẻo. Người Chứt có với niềm tin vào các vị thần rừng, thần núi, tổ tiên. Hàng năm họ đều duy trì các nghi lễ truyền thống bao gồm lễ cúng tổ tiên, cầu mùa, lễ săn bắn nhằm cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Lễ cúng được tổ chức vào các dịp quan trọng trong năm, trong các dịp này cộng đồng người Chứt sẽ cùng quây quần nhảy múa, ca hát với nhau để thể hiện sự đoàn kết và gắn bó cộng đồng. Họ thường nhảy múa quanh đống lửa, sử dụng nhạc cụ tự chế từ các loại ống tre để tạo ra âm thanh.
Người Chứt Họ cũng tin rằng mỗi con người, vật dụng hay hiện tượng đều có một linh hồn. Các nhóm người Chứt có những phong tục riêng như tục lệ cưới xin, ma chay đơn giản, thường chỉ mời những người thân thiết trong gia đình và bạn bè.
Xem thêm: Dân tộc nào đông nhất Việt Nam hiện nay?
Trang phục và lễ hội
Trang phục truyền thống của người Chứt giản dị chủ yếu được làm từ vải dệt thủ công. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của văn hóa Kinh hiện nay trang phục truyền thống dần được sử dụng ít và thay bằng quần áo hiện đại hơn.
Ẩm thực
- Người Chứt có thói quen ăn uống rất giản dị, thực phẩm chủ yếu là từ tự nhiên như rau rừng, cá suối, măng và các loại củ quả. Thức ăn thường được chế biến bằng cách nướng, hấp, hoặc luộc để giữ nguyên hương vị tự nhiên.
- Họ cũng có những món ăn truyền thống như cá nướng, măng nướng và đặc biệt là các món từ thịt thú rừng. Nhiều món ăn mang hương vị hoang dã và mộc mạc, phản ánh lối sống gần gũi với thiên nhiên.
Đặc trưng của các nhóm trong dân tộc Chứt
Người Mày chủ yếu sinh sống ở các vùng núi cao của tỉnh Quảng Bình. Dân tộc này có những đặc điểm và nét văn hóa đặc trưng khá độc đáo. Người Mày có tín ngưỡng đa thần, tin vào các vị thần rừng, thần núi và các linh hồn tổ tiên, có các lễ hội truyền thống như lễ cúng tổ tiên và cầu mùa màng bội thu. Người Mày chủ yếu sống bằng nghề nông, làm rẫy và trồng các loại cây lương thực như ngô, lúa, sắn. Tổ tiên và thiên nhiên đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người Mày.
Người Rục
Người Rục là một cộng đồng dân tộc nhỏ nhưng có bản sắc văn hóa độc đáo. Người Rục có dân số khá ít, ước tính chỉ khoảng vài nghìn người, họ sống tập trung khu vực Phong Nha – Kẻ Bàng, Quảng Bình. Người Rục chủ yếu sống bằng nghề nông, làm nương rẫy. có tín ngưỡng đa thần, thờ cúng tổ tiên và các thần linh gắn liền với thiên nhiên, đặc biệt là thần rừng. Trang phục của người Rục với nam giới thường mặc khố, phụ nữ mặc váy hoặc áo dài. Người Rục ăn uống chủ yếu bằng nguồn thực phẩm tự nhiên như rau rừng, thịt động vật, lương thực tự trồng trọt.
Người A Rem
Sinh sống chủ yếu tại các khu vực miền núi của tỉnh Quảng Bình, đặc biệt là trong các huyện Minh Hóa và Tuyên Hóa. Người A Rem Họ có tín ngưỡng đa thần, đặc biệt là thờ cúng tổ tiên và các thần linh liên quan đến thiên nhiên, như thần rừng, thần núi. Họ tổ chức các lễ hội, nghi lễ cúng bái để cầu cho mùa màng bội thu, gia đình khỏe mạnh. Các món ăn truyền thống của họ thường chủ yếu từ sản vật tự nhiên như lúa, ngô, các loại rau rừng, trái cây và thịt động vật hoang dã.
Người A Rem vẫn giữ được bản sắc văn hóa riêng biệt, lễ cưới của người A Rem cũng rất đặc sắc góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống trong thế giới ngày nay.
Người Sách và Mã Liềng
Hai nhóm này tập trung ở Hà Tĩnh và Quảng Bình, có văn hóa và tín ngưỡng đa dạng có tính tương đồng như các nhóm dân người của dân tộc Chứt. Người Sách và Mã Liềng có nhiều tín ngưỡng đặc trưng, trong đó việc thờ cúng tổ tiên và các thần linh liên quan đến thiên nhiên như thần núi, thần sông. Cả người Sách và Mã Liềng đều giữ gìn những nét văn hóa, phong tục và ngôn ngữ truyền thống của dân tộc.
Trên đây iced.edu.vn đã chia sẻ thông tin về những nét văn hóa truyền thống của dân tộc Chứt ở Hà Tĩnh đến với bạn đọc. Mỗi nhóm trong dân tộc Chứt có ngôn ngữ, phong tục và tập quán riêng, nhưng họ có nhiều điểm tương đồng về phong tục và lối sống.
